Jeszcze nie tak dawno lekarze i naukowcy byli przekonany, że by się od czegoś uzależnić, musi to być substancja podana z zewnątrz, jak np. nikotyna z papierosów, alkohol czy narkotyki. Ale jest inaczej.
KLUCZOWE PUNKTY:
- pornografia może uzależniać ze względu na poziom neuro-chemikaliów uwalnianych w układzie nagrody
- z czasem można się znieczulić na lżejsze odmiany pornografii i szukać jej bardziej ekstremalnych form
„Twórcy pornografii obiecują zdrową przyjemność i uwolnienie od napięć seksualnych, lecz to co często dostarczają to uzależnienie, znieczulenie i stopniowy spadek przyjemności”.
Norman Doidge, MD, The Brain That Changes Itself [1]
Jeszcze nie tak dawno lekarze i naukowcy byli przekonany, że by się od czegoś uzależnić, musi to być substancja podana z zewnątrz, jak np. nikotyna z papierosów, alkohol czy narkotyki. [2]
Możliwość oglądania mózgu człowieka zmieniła nasze zrozumienie – w jaki sposób działa uzależnienie. [3]
Okazuje się, że papierosy, alkohol i narkotyki mają ze sobą więcej wspólnego niż się wydaje. Oczywiście jedno wdychasz, drugie pijesz, trzecie wstrzykujesz itp. Ale gdy już te substancje się znajdą w ciele – działają w ten sam sposób na mózg: zalewają go dopaminą. [4] I właśnie przez to uzależniają. A pornografia robi nam to samo. [5]
Mózg wyposażony jest w coś nazywanego układem nagrody [6]. Jego zadaniem jest motywowanie nas do działań, które utrzymują przy życiu nasze geny – na przykład do jedzenia i uprawiania seksu w celu rozmnażania się. [7] Układ ten nagradza nas wydzielając dopaminę, bo właśnie dopamina sprawia, że jest nam dobrze [8].
Jednak fakt, że mózg adaptuje się by cię motywować nie oznacza, że jest to dla ciebie dobre. Na przykład produkuje więcej dopaminy gdy jemy czekoladę, niż gdy jemy chleb. [9} Dlaczego? Ponieważ 3.000 lat temu trudno było znaleźć pożywienie bogate w kalorie. Więc gdy ktoś już coś takiego znalazł, mózg „pilnował’, żeby to zjadł w całości. [10] Dzisiaj lody czy czekolada są na wyciągnięcie ręki – w sklepie tuż obok domu. Gdybyśmy się obżerali za każdym razem, gdy mamy okazję, będziemy mieć problemy z sercem, nadwagą i wiele innych problemów zdrowotnych.
Pornografia jest zasadniczo seksualnym śmieciowym jedzeniem. Gdy patrzysz na porno, mózg jest przekonany, że oto widzisz potencjalną partnerkę do rozmnażania, więc pompuje w ciebie mnóstwo dopaminy. [11] Normalna relacja romantyczna jest budowana powoli, z udziałem prawdziwej drugiej osoby. Pornografia oferuje niekończący się strumień obrazów hiper-zseksualizowanych osób, a mózg zalewa się dopaminą z każdym kliknięciem na nowy obrazek, filmik [12].
Z początku ten zalew dopaminy, wywołującej dobre samopoczucie, wydawać się może fantastyczną rzeczą. Jednak, jak ze śmieciowym jedzeniem, to co przyjemne, niekoniecznie jest dla nas dobre. Gdy pornografia zalewa mózg dopaminą, zaczyna się przed tym bronić. Z czasem w mózgu zmniejsza się liczba receptorów dopaminy (receptory to takie jakby porty, w których dokują cząsteczki dopaminy w mózgu). [13] W rezultacie pornografia, która dotąd podniecała, przestaje to robić. Dlatego człowiek musi patrzeć na coraz więcej pornografii, lub na coraz ostrzejszy jej rodzaj, żeby poczuć takie podniecenie wcześniej [14]. W końcu mózg przyzwyczaja się do nadmiaru dopaminy. W rezultacie człowiek bez podwyższonego wpływu tego neuroprzekaźnika (‘dopaminowego haju’) czuje się źle. [15] Drobne przyjemności – takie jak spotkanie z przyjacielem, czy gra w piłkę nie mogą nawet konkurować z dopaminowym hajem pornografii. Dlatego to co do tej pory było przyjemne wydaje się męczące i nudne i człowiek marzy powrocie do oglądania porno. [16]
Dodajmy, że dopamina nie działa sama. Zwiększonej dawce dopaminy towarzyszy wzrost poziomu białka ΔfosB [17]. Zasadniczo ΔfosB ma za zadanie wzmacniać pamiętanie rzeczy przyjemnych lub ważnych [18]. Upraszczając skomplikowany opis naukowy – niejako buduje w mózgu trasy „szybkiego ruchu” – w praktyce niewielka pokusa, którą kiedyś byśmy zignorowali – porywa nas. [19] W przypadku niektórych narkotyków wystarczy jedna dawka, by nagromadzenie ΔfosB spowodowało powstanie „trasy szybkiego ruchu” w mózgu, która sprawia że łakniemy tego narkotyku. W przypadku pornografii proces ten przebiega wolniej. [20]
Im więcej ktoś ogląda porno, tym więcej akumuluje się białka ΔfosB [21], ułatwiając powrócenie do tego zachowania, czy ktoś tego chce czy nie [22]. W końcu, o ile się nagromadzi wystarczająco dużo ΔfosB, powoduje trwałe, nieodwracalne zmiany w mózgu, ułatwiające popadanie w uzależnienia [23].
W przypadku nastolatków ryzyko to jest szczególnie wysokie, ponieważ układ nagrody nastolatka jest dwu do czterokrotnie bardziej czuły niż u dorosłego i wydziela wielokrotnie więcej dopaminy [24]. Mózg nastolatka akumuluje też więcej ΔfosB, przez co staje się on o wiele bardziej podatny na uzależnienia jako takie [25].
Źródło opracowania: WWW.FIGHTTHENEWDRUG.ORG
1] Doidge, N. (2007). The Brain That Changes Itself. New York: Penguin Books, 107.
[2] Holden, C. (2001). Behavioral Addictions: Do They Exist? Science 294: 980.
[3] Garcia, F. D. and Thibaut, F. (2010). Sexual Addictions. American Journal of Drug and Alcohol Abuse 36, 5: 254–260; Angres, D. H. and Bettinardi-Angres, K. (2008). The Disease of Addiction: Origins, Treatment, and Recovery. Disease-a- Month 54: 696–721; Grant, J. E., Levine, L., Kim, D., and Potenza, M. N. (2005). Impulse Control Disorders in Adult Psychiatric Inpatients. The American Journal of Psychiatry 162, 11: 2184–2188.
[4] Hilton, D. L. (2013). Pornography Addiction—A Supranormal Stimulus Considered in the Context of Neuroplasticity. Socioaffective Neuroscience & Psychology 3:20767; Hedges, V. L., Chakravarty, S., Nestler, E. J., and Meisel, R. L. (2009). DeltaFosB Overexpression in the Nucleus Accumbens Enhances Sexual Reward in Female Syrian Hamsters. Genes Brain and Behavior 8, 4: 442–449; Bostwick, J. M. and Bucci, J. E. (2008). Internet Sex Addiction Treated with Naltrexone. Mayo Clinic Proceedings 83, 2: 226–230; Doidge, N. (2007). The Brain That Changes Itself. New York: Penguin Books, 108; Mick, T. M. and Hollander, E. (2006). Impulsive-Compulsive Sexual Behavior. CNS Spectrums, 11(12):944-955; Nestler, E. J. (2005). Is There a Common Molecular Pathway for Addiction? Nature Neuroscience 9, 11: 1445–1449; Leshner, A. (1997). Addiction Is a Brain Disease and It Matters. Science 278: 45–7.
[5] Hilton, D. L. (2013). Pornography Addiction—A Supranormal Stimulus Considered in the Context of Neuroplasticity. Socioaffective Neuroscience & Psychology 3:20767; Garcia, F. D. and Thibaut, F. (2010). Sexual Addictions. American Journal of Drug and Alcohol Abuse 36, 5: 254–260.
[6] Hilton, D. L., and Watts, C. (2011). Pornography Addiction: A Neuroscience Perspective. Surgical Neurology International, 2: 19; (http://www.ncbi.nlm.nih. gov/pmc/articles/PMC3050060/) Bostwick, J. M. and Bucci, J. E. (2008). Internet Sex Addiction Treated with Naltrexone. Mayo Clinic Proceedings 83, 2: 226–230; Nestler, E. J. (2005). Is There a Common Molecular Pathway for Addiction? Nature Neuroscience 9, 11: 1445–1449; Leshner, A. (1997). Addiction Is a Brain Disease and It Matters. Science 278: 45–7.
[7] Bostwick, J. M. and Bucci, J. E. (2008). Internet Sex Addiction Treated with Naltrexone. Mayo Clinic Proceedings 83, 2: 226–230; Balfour, M. E., Yu, L., and Coolen, L. M. (2004). Sexual Behavior and Sex-Associated Environmental Cues Activate the Mesolimbic System in Male Rats. Neuropsychopharmacology 29, 4:718–730; Leshner, A. (1997). Addiction Is a Brain Disease and It Matters. Science 278: 45–7.
[8] Hedges, V. L., Chakravarty, S., Nestler, E. J., and Meisel, R. L. (2009). DeltaFosB Overexpression in the Nucleus Accumbens Enhances Sexual Reward in Female Syrian Hamsters. Genes Brain and Behavior 8, 4: 442–449; Bostwick, J. M. and Bucci, J. E. (2008). Internet Sex Addiction Treated with Naltrexone. Mayo Clinic
Proceedings 83, 2: 226–230; Doidge, N. (2007). The Brain That Changes Itself. New York: Penguin Books, 108; Mick, T. M. and Hollander, E. (2006). Impulsive-Compulsive Sexual Behavior. CNS Spectrums, 11(12):944-955; Nestler, E. J. (2005). Is There a Common Molecular Pathway for Addiction? Nature Neuroscience 9, 11: 1445–1449; Leshner, A. (1997). Addiction Is a Brain Disease and It Matters. Science 278: 45–7.
[9] Johnson, P. and Kenny, P. (2010). Dopamine D2 Receptors in Addiction-Like Reward Dysfunction and Compulsive Eating in Obese Rats. Nature Neuroscience 13: 635-641.
[10] Linden, D. J. (2011). Food, Pleasure and Evolution. Psychology Today, March 30.
[11] Hilton, D. L. (2013). Pornography Addiction—A Supranormal Stimulus Considered in the Context of Neuroplasticity. Socioaffective Neuroscience & Psychology 3:20767; Pfaus, J. (2011). Love and the Opportunistic Brain. In The Origins of Orientation, World Science Festival, June. Georgiadis, J. R. (2006). Regional Cerebral Blood Flow Changes Associated with Clitorally Induced Orgasm in Healthy Women. European Journal of Neuroscience 24, 11: 3305–3316.
[12] Doidge, N. (2007). The Brain That Changes Itself. New York: Penguin Books, 106; Nestler, E. J. (2005). Is There a Common Molecular Pathway for Addiction? Nature Neuroscience 9, 11: 1445–1449.
[13] Hilton, D. L., and Watts, C. (2011). Pornography Addiction: A Neuroscience Perspective. Surgical Neurology International, 2: 19; (http://www.ncbi.nlm.nih. gov/pmc/articles/PMC3050060/) Angres, D. H. and Bettinardi-Angres, K. (2008). The Disease of Addiction: Origins, Treatment, and Recovery. Disease-a-Month 54: 696–721.
[14] Angres, D. H. and Bettinardi-Angres, K. (2008). The Disease of Addiction: Origins, Treatment, and Recovery. Disease-a-Month 54: 696–721; Zillmann, D. (2000). Influence of Unrestrained Access to Erotica on Adolescents’ and Young Adults’ Dispositions Toward Sexuality. Journal of Adolescent Health 27, 2: 41–44.
[15] Angres, D. H. and Bettinardi-Angres, K. (2008). The Disease of Addiction: Origins, Treatment, and Recovery. Disease-a-Month 54: 696–721; Berridge, K. C. and Robinson, T. E. (2002). The Mind of an Addicted Brain: Neural Sensitization of Wanting Versus Liking. In J. T. Cacioppo, G. G. Bernston, R. Adolphs, et al. (Eds.) Foundations in Social Neuroscience (pp. 565–72). Cambridge, Mass.: MIT Press.
[16] Paul, P. (2007). Pornified: How Pornography Is Transforming Our Lives, Our Relationships, and Our Families. New York: Henry Hold and Co., 90.
[17] Nestler, E. J. (2003). Brain Plasticity and Drug Addiction. Presentation at Reprogramming the Human Brain Conference, Center for Brain Health, University of Texas at Dallas, April 11.
[18] Hilton, D. L. (2013). Pornography Addiction—A Supranormal Stimulus Considered in the Context of Neuroplasticity. Socioaffective Neuroscience & Psychology 3:20767.
[19] Hilton, D. L. (2013). Pornography Addiction—A Supranormal Stimulus Considered in the Context of Neuroplasticity. Socioaffective Neuroscience & Psychology 3:20767.
[20] Wallace, D. L., Vialou, V., Rios, L., Carle-Florence, T. L., Chakravarty, S., Kumar, A., et al. (2008). The Influence of DeltaFosB in the Nucleus Accumbens on Natural Reward-Related Behavior. The Journal of Neuroscience 28: 10272–7; Nestler, E. J. (2003). Brain Plasticity and Drug Addiction. Presentation at Reprogramming the Human Brain Conference, Center for Brain Health, University of Texas at Dallas, April 11.
[21] Nestler, E. J. (2008). Transcriptional Mechanisms of Addiction: Role of DeltaFosB. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences 363: 3245–56. (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2607320/)
[22] Nestler, E. J. (2008). Transcriptional Mechanisms of Addiction: Role of DeltaFosB. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences 363: 3245–56. (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2607320/)
[23] Nestler, E. J., Barrot, M., and Self, D. W. (2001). DeltaFosB: A Sustained Molecular Switch for Addiction. Proceedings of the National Academy of Sciences 98, 20: 11042-6.
[24] Sturman, D. and Moghaddam, B. (2011). Reduced Neuronal Inhibition and Coordination of Adolescent Prefrontal Cortex during Motivated Behavior. The Journal of Neuroscience 31, 4: 1471-1478.
[25] Ehrlich, M. E., Sommer, J., Canas, E., and Unterwald, E. M. (2002). Periadolescent Mice Show Enhanced DeltaFosB Upregulation in Response to Cocaine and Amphetamine. The Journal of Neuroscience 22: 9155–9159.